Czy Wielki Post – ma sens?…

Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus! Moi Drodzy, w dniu dzisiejszym imieniny przeżywa Ksiądz Biskup Zbigniew Kiernikowski, były Biskup Siedlecki, a obecnie Biskup Legnicki. Niech Najwyższy Kapłan obficie błogosławi i wspiera Solenizanta swoją mocą w pasterskiej posłudze. Zapewniam o modlitwie!

Moi Drodzy, rozpoczynamy Wielki Post. A dzisiaj – Popielec. Dzień ten nie zobowiązuje nas do uczestnictwa we Mszy Świętej, ale chcę Was bardzo prosić: jeżeli macie tylko taką możliwość, pójdźcie dzisiaj na Mszę Świętą. Naprawdę, to bardzo ważne! Serdecznie Wszystkich zachęcam! Chodzi o dobre i mocne wejście w ten święty czas. Jeżeli zatem macie tylko taką możliwość, pójdźcie na Mszę Świętą i przeżyjcie ją w wielkim skupieniu.

Przypominam, że dzisiaj obowiązuje nas wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ilościowy.

Pochylmy się teraz nad Bożym słowem dzisiejszej liturgii, aby odczytać to jedno, konkretne przesłanie, z jakim Pan do każdej i każdego z nas indywidualnie się zwraca. Wzywajmy mocy i pomocy Ducha Świętego!

Niech Was błogosławi Bóg Wszechmogący: Ojciec + i Syn, i Duch Święty. Amen

Gaudium et spes! Ks. Jacek

Środa Popielcowa,

17 lutego 2021.,

do czytań: Jl 2,12–18; 2 Kor 5,20–6,3; Mt 6,1–6.16–18

CZYTANIE Z KSIĘGI PROROKA JOELA:

Tak mówi Pan: „Nawróćcie się do Mnie całym swym sercem, przez post i płacz, i lament. Rozdzierajcie jednak wasze serca, a nie szaty! Nawróćcie się do Pana, Boga waszego! On bowiem jest łaskawy, miłosierny, nieskory do gniewu i wielki w łaskawości, a lituje się na widok niedoli. Któż wie, czy się nie zastanowi, czy się nie zlituje i pozostawi po sobie błogosławieństwo plonów na ofiarę z pokarmów i ofiarę płynną dla Pana, Boga waszego.

Dmijcie w róg na Syjonie, zarządźcie święty post, ogłoście zgromadzenie. Zbierzcie lud, zwołajcie świętą społeczność, zgromadźcie starców, zbierzcie dzieci i ssących piersi; niech wyjdzie oblubieniec ze swojej komnaty, a oblubienica ze swego pokoju.

Między przedsionkiem a ołtarzem niechaj płaczą kapłani, słudzy Pana! Niech mówią: «Przepuść, Panie, ludowi Twojemu i nie daj dziedzictwa swego na pohańbienie, aby poganie nie zapanowali nad nami. Czemuż mówić mają między narodami: Gdzież jest ich Bóg?»”

Pan zapalił się zazdrosną miłością ku swojej ziemi, i zmiłował się nad swoim ludem.

CZYTANIE Z DRUGIEGO LISTU ŚWIĘTEGO PAWŁA APOSTOŁA DO KORYNTIAN:

Bracia: W imieniu Chrystusa spełniamy posłannictwo jakby Boga samego, który przez nas udziela napomnień. W imię Chrystusa prosimy: pojednajcie się z Bogiem. On to dla nas grzechem uczynił Tego, który nie znał grzechu, abyśmy się stali w Nim sprawiedliwością Bożą.

Współpracując zaś z Nim napominamy was, abyście nie przyjmowali na próżno łaski Bożej. Mówi bowiem Pismo:

„W czasie pomyślnym wysłuchałem ciebie,

w dniu zbawienia przyszedłem ci z pomocą”.

Oto teraz czas upragniony, oto teraz dzień zbawienia.

SŁOWA EWANGELII WEDŁUG ŚWIĘTEGO MATEUSZA:

Jezus powiedział do swoich uczniów: „Strzeżcie się, żebyście uczynków pobożnych nie wykonywali przed ludźmi po to, aby was widzieli; inaczej nie będziecie mieli nagrody u Ojca waszego, który jest w niebie.

Kiedy więc dajesz jałmużnę, nie trąb przed sobą, jak obłudnicy czynią w synagogach i na ulicach, aby ich ludzie chwalili. Zaprawdę powiadam wam: ci otrzymali już swoją nagrodę. Kiedy zaś ty dajesz jałmużnę, niech nie wie lewa twoja ręka, co czyni prawa, aby twoja jałmużna pozostała w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie.

Gdy się modlicie, nie bądźcie jak obłudnicy. Oni lubią w synagogach i na rogach ulic wystawać i modlić się, żeby się ludziom pokazać. Zaprawdę powiadam wam: otrzymali już swoją nagrodę. Ty zaś gdy chcesz się modlić, wejdź do swej izdebki, zamknij drzwi i módl się do Ojca twego, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie.

Kiedy pościcie, nie bądźcie posępni jak obłudnicy. Przybierają oni wygląd ponury, aby pokazać ludziom, że poszczą. Zaprawdę powiadam wam: już odebrali swoją nagrodę. Ty zaś gdy pościsz, namaść sobie głowę i umyj twarz, aby nie ludziom pokazać, że pościsz, ale Ojcu twemu, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie”.

Dobrze znamy te słowa, którymi rozpoczyna się dzisiejsze pierwsze czytanie, z Proroctwa Joela: Nawróćcie się do Mnie całym swym sercem, przez post i płacz, i lament. Rozdzierajcie jednak wasze serca, a nie szaty! Dobrze znamy te słowa, rozpoznajemy je, a stwierdzenie dotyczące «rozdzierania szat», które należy zastąpić «rozdzieraniem serca» – weszło nawet do potocznej mowy i pojawia się niekiedy w codziennych rozmowach.

Znamy zatem te słowa, niejednokrotnie je słyszeliśmy – na pewno, co roku, w Środę Popielcową. Można bowiem powiedzieć, że słowami tymi rozpoczyna się dzisiejsze pierwsze czytanie, ale słowami tymi rozpoczyna się tak naprawdę cały Wielki Post! Bo te słowa wprowadzają nas w jego przeżywanie, a jednocześnie wskazują na to, co jest jego istotą: na przemianę duchową. Dlatego zapewne wcale nas one nie dziwią, nie są dla nas jakimś zaskoczeniem – i chyba tak naprawdę nie wymagają jakiegoś głębszego i obszerniejszego komentarza.

Podobnie, jak i słowa następujące po nich: Nawróćcie się do Pana, Boga waszego! On bowiem jest łaskawy, miłosierny, nieskory do gniewu i wielki w łaskawości, a lituje się na widok niedoli. Potem pojawiają się wskazania, których nie możemy odnieść bezpośrednio do siebie, ani do naszej obrzędowości czy praktyk religijnych, mowa jest bowiem o ofierze z pokarmów, o ofierze płynnej dla Pana; także o sygnale rogu, jaki rozlec się ma z Syjonu, czy o świętym zgromadzeniu, zwołanym według przepisów Prawa Mojżeszowego.

Te wszystkie praktyki nie są nam dzisiaj bliżej znane, nie wyrażają one naszej pobożności, nie stanowią wyrazu naszej religijności. Podobnie, jak i lament kapłanów pomiędzy przedsionkiem a ołtarzem. Oczywiście, mamy tu na myśli świątynię jerozolimską. To właśnie tam kapłani mieli okazywać – we wspomniany sposób – żal za grzechy swoje i grzechy ludu.

Wszystkie te praktyki – jak sobie powiedzieliśmy – wyraźnie nie pasują do naszej obrzędowości. Ale ich przesłanie – już tak. Bo nie o same praktyki, formy pobożności, w tym wszystkim chodzi, a o nawrócenie serca. A to przesłanie akurat jest cały czas aktualne!

Jak słyszeliśmy, zostało ono zasygnalizowane już w pierwszych zdaniach dzisiejszej liturgii Słowa, ale przewijało się przez całe to czytanie – jako główny motyw podejmowanych działań pokutnych.

O wiele wyraźniej wybrzmiewa ono w czytaniu drugim, z Listu Apostoła Pawła do Koryntian, gdzie słyszymy: W imieniu Chrystusa spełniamy posłannictwo jakby Boga samego, który przez nas udziela napomnień. W imię Chrystusa prosimy: pojednajcie się z Bogiem. […] Napominamy was, abyście nie przyjmowali na próżno łaski Bożej. […] Oto teraz czas upragniony, oto teraz dzień zbawienia.

Tu już nie mamy wątpliwości, o co chodzi i nie możemy tłumaczyć się, że to jakieś archaiczne zarządzenia, nie pasujące do naszych czasów i do naszej obrzędowości. Wezwanie do pojednania z Bogiem, do współpracy z łaską Bożą, a wreszcie docenienie i dostrzeżenie czasu, który Pan daje nam w swej łaskawości na przemianę serca – to wszystko aktualne jest zawsze!

Było wypowiedziane dwa tysiące lat temu, u początków Kościoła, w czasie misyjnej działalności Apostoła Narodów – i dzisiaj zachowuje swoją aktualność. Zawsze jest dobry czas na pojednanie z Bogiem, na nawrócenie. Stąd przyjmujemy wskazania Apostoła i odnosimy je bezpośrednio do siebie.

Podobnie, jak i wskazania Jezusa, zawarte w dzisiejszej Ewangelii. Są one także bardzo czytelne, bardzo wyraźne i zapewne nie wymagają szczegółowego komentarza. Jezus mówi: Strzeżcie się, żebyście uczynków pobożnych nie wykonywali przed ludźmi po to, aby was widzieli; inaczej nie będziecie mieli nagrody u Ojca waszego, który jest w niebie.

Po czym już wskazuje konkretnie: Kiedy więc dajesz jałmużnę, nie trąb przed sobą, jak obłudnicy czynią w synagogach i na ulicach, aby ich ludzie chwalili. Oraz: Gdy się modlicie, nie bądźcie jak obłudnicy. Oni lubią w synagogach i na rogach ulic wystawać i modlić się, żeby się ludziom pokazać. Czy też: Kiedy pościcie, nie bądźcie posępni jak obłudnicy. Przybierają oni wygląd ponury, aby pokazać ludziom, że poszczą.

Po każdym z tych wskazań pojawia się – jak refren – podsumowujące stwierdzenie, dotyczące tych, którzy w taki właśnie sposób dają jałmużnę, modlą się czy poszczą: Odebrali już swoją nagrodę. Jaką nagrodę? – chciałoby się zapytać. Możemy się domyślać, że tę doczesną, ludzką, wymierną, w postaci – być może – jakiejś pochwały ze strony ludzi, albo własnego dobrego samopoczucia, a może nawet jakichś materialnych korzyści.

Kiedy bowiem człowiek robi coś tak, żeby go wszyscy koniecznie zobaczyli, to w końcu go zobaczą i jeżeli będzie się na pokaz żarliwie modlił, albo na pokaz udzielał jałmużny ubogim, to wiadomo, że zyska w ten sposób uznanie. A jeżeli na pokaz będzie pościł, umartwiał się, spuszczał głowę, chodził smutny i ponury – to przecież wiadomo, że zyska powszechne współczucie i wzbudzi podziw, że przecież taki asceta, taki pobożny…

Tyle, że to wszystko nijak się ma do tego, o co tak naprawdę chodzi Jezusowi. I dlatego zdecydowanie odcina się On od wszelkiego działania na pokaz, zdecydowanie nakazuje zmienić nastawienie. Stawia sprawę jasno, mówiąc: Nie bądźcie jak obłudnicy! Nie postępujcie tak! Jezus nie mówi tego w jakiejś formie warunkowe, na zasadzie: „Przemyślcie to, ewentualnie coś zmieńcie, może byście tak nie robili” – nic z tych rzeczy! Jezus domaga się totalnej zmiany niewłaściwego nastawienia i zachowania! Nie rób tak – a z kolei tak rób, tak postępuj!

Właśnie w ten sposób – jasny i jednoznaczny – zwraca się do nas Jezus dzisiaj, u progu Wielkiego Postu. Przychodzi z wezwaniami i pouczeniami ciągle aktualnymi i wskazaniami, które rzeczywiście trzeba wprowadzić w życie. Tyle, że wielu z nas widzi w nich – i w ogóle, w samym Wielkim Poście i praktykach, z nim związanych – jakieś archaiczne przepisy, podobne do tych, o których mówiliśmy sobie przed chwilą, cytując Proroka Joela, w pierwszym czytaniu.

Tak, jak przepisy obrzędowe Starego Testamentu już nas dzisiaj nie obowiązują, tak wielu uważa Wielki Post i wszystko, co z nim związane, za prehistorię, jakieś wspomnienie z dzieciństwa, kiedy to się w tym czasie nie jadło słodyczy; albo też widzi jedynie ograniczenie wolności, rozrywki, jakieś niezrozumiałe nakazy i zakazy, jakby ich na co dzień było mało. Znowu trzeba będzie czegoś sobie odmawiać, znowu nie będzie można się zabawić, albo przynajmniej głośniej włączyć muzyki… Znowu jakieś gadanie o nawróceniu, o grzechu, o pokucie… Czy to jeszcze w ogóle ma sens?

Czy Wielki Post dzisiaj ma jeszcze sens? Czy dzisiejszego człowieka – szczególnie młodego – w ogóle to interesuje? Czy posypywanie głowy popiołem – to naprawdę nie jakieś „średniowiecze”? Jak przekonać dzisiejszego człowieka sukcesu, żyjącego ciągle w biegu, żeby się zatrzymał, wyciszył, pomyślał nad sobą, przemyślał swoje życie, a może nawet uderzył się w pierś i przyznał się do grzechu, do błędu?

Czy dzisiejszy człowiek – szczególnie młody – rozumie jeszcze takie pojęcia, jak: Gorzkie Żale, Droga Krzyżowa, Rekolekcje, Spowiedź, postanowienia wielkopostne, wyciszenie, skupienie, pokuta, wymaganie od siebie, samodyscyplina?… A jeśli tak, to jak je rozumie? Co konkretnie rozumie pod każdym z nich? Czy w Wielkim Poście może być coś ciekawego, intrygującego, atrakcyjnego?…

Moi Drodzy, kto może odpowiedzieć na te pytania? Kto może udzielić odpowiedzi na tyle sprawdzonej i wiążącej, że będzie ona na pewno słuszna i właściwa? Kto może udzielić takiej odpowiedzi, z pełnym przekonaniem, że będzie to trafna diagnoza rzeczywistości? Kto?…

Ojciec Święty, któryś z biskupów, albo któryś z naszych parafialnych duszpasterzy? A może jakiś socjolog religii, jakiś badacz starych zwyczajów, albo psycholog, analizujący ludzkie zachowania?… Kto może odpowiedzieć na te pytania?…

Moi Drodzy, dobrze wiemy. Żeby odpowiedź na każde z tych pytań była przekonująca, pewna i prawdziwa, musi jej udzielić każda i każdy z nas. Indywidualnie, osobiście, wsłuchując się w swoje własne serce, bazując także na dotychczasowych doświadczeniach przeżywania tylu już Wielkich Postów w swoim życiu. Pamiętamy przecież, jak je przeżywaliśmy i ile wniosły – lub nie wniosły – do naszej chrześcijańskiej postawy.

Dlatego już dzisiaj zechciejmy jasno określić, czym ten Wielki Post – w moim osobistym jego rozumieniu i przeżywaniu – będzie się różnił od poprzednich? Co konkretnie biorę od dziś na warsztat mojej osobistej duchowej pracy?…