O przebiegu Świętego Triduum Paschalnego…

O
Bardzo serdecznie witam wszystkich – Szczęść Boże! Zastanawiałem się, Kochani, czy w poszczególne dni Świętego Triduum Paschalnego czynić wprowadzenie w charakter danego konkretnego dnia, ale zdecydowałem się dzisiaj, na początku Wielkiego Tygodnia, zaproponować Wam refleksję nad przebiegiem całego Świętego Triduum Paschalnego, abyście zechcieli – planując najbliższe dni – od samego początku nastawić się na głębokie przeżywanie największego Święta nas chrześcijan! Spójrzcie na całość tego czasu czytając spokojnie to, co poniżej zapisałem, ubogacając także o swoją wiedzę, dotyczącą tych dni. A ja w kolejnych dniach Wielkiego Tygodnia będą się odwoływał do niektórych aspektów tego czasu. Przygotujmy się zatem dobrze do obchodów Świąt Paschalnych!
                                      Gaudium et spes! Ks. Jacek

ŚWIĘTE  TRIDUUM  PASCHALNE
Słowo: „pascha” oznacza: „przejście”. Stary Testament posługuje się tym słowem na oznaczenie przejścia Izraelitów ze stanu niewoli w Egipcie, do stanu wolności i szczęścia w Ziemi Obiecanej. W tę pamiętną noc wyjścia z Egiptu, Naród Wybrany spożywał Ucztę, zwaną Ucztą Paschalną – spożywał pospiesznie, sposobiąc się do drogi. Na pamiątkę tamtej nocy, Uczta Paschalna spożywana była w Narodzie Żydowskim co roku. Cała ta historia powtarza się w Nowym Testamencie. Jezus Chrystus, w noc wyzwolenia swego Ludu, swego Kościoła, z niewoli grzechu, spożywa ze swymi uczniami Nową Ucztę Paschalną – tak zwaną Ostatnią Wieczerzę, którą uważamy za pierwszą Mszę Świętą. Po niej dokonuje dzieła zbawienia człowieka poprzez złożenie Ofiary Krzyża.
Święte Triduum Paschalne – to trwające trzy dni: od Mszy Świętej Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek wieczorem aż do wieczoru Niedzieli Zmartwychwstania –jedno wielkie Święto, będące centrum całego roku liturgicznego. Czym w ciągu tygodnia jest niedziela, tym w ciągu całego roku liturgicznego jest właśnie Święte Triduum Paschalne. Wszystkie te wyjątkowe dni stanowią nierozłączną całość i prowadzą nas – razem z Jezusem – szlakiem Jego Męki, Śmierci i Zmartwychwstania: od tajemnicy Wieczernika, poprzez ogród Getsemani, pretorium, pałac Heroda, Kalwarię – aż do pustego Grobu. W tych dniach Kościół uroczyście przeżywa największe tajemnice zbawienia.
Mszą Świętą Wieczerzy Pańskiej kończy się Wielki Post.Przeżywanie samej Niedzieli Zmartwychwstania, w oderwaniu od wszystkich poprzedzających dni Świętego Triduum – nie ma sensu i jest niekonsekwencją. Dlatego powinno się przeżywać je w całości, pomimo tego, że wiele osób musi jeszcze w tych dniach pracować. Należy natomiast starać się o to, aby stopniowo ograniczać ilość zajęć porządkowych w domu, a większą ilość czasu poświęcić na modlitwę i adorację.
WIELKI CZWARTEK
W parafiach nie ma Mszy Świętych porannych. W godzinach przedpołudniowych wszyscy kapłani odprawiają w katedrze Mszę Świętą Krzyżma. Tej Mszy Świętej przewodniczy Biskup, który poświęca oleje: chorych i krzyżma. Będą one używane do sprawowania Sakramentów przez najbliższy rok w całej diecezji. Dlatego księża proboszczowie pobiorą poświęcone oleje do swoich parafii. W czasie tej Mszy Świętej wszyscy kapłani odnawiają swoje przyrzeczenia, które składali w dniu święceń.
            Natomiast wieczorem na Mszy Świętej Wieczerzy Pańskiej spotykamy się z Chrystusem w Wieczerniku, aby wspominać Ostatnią Wieczerzę, w czasie której ustanowił On Sakrament Eucharystii oraz Sakrament Kapłaństwa.Dziękujemy Panu za naszych kapłanów oraz za dar Mszy Świętej i Komunii Świętej.
Po hymnie Chwała na wysokości Bogu… milkną organy i dzwonki. W dalszym ciągu liturgii odbywa się obrzęd obmycia nóg wybranym mężczyznom. Na zakończenie Mszy Świętej przenosi się Najświętszy Sakrament do tabernakulum w bocznym ołtarzu – tak zwanej «Ciemnicy» – na pamiątkę modlitwy w Ogrójcu, pojmania, uwięzienia i osądzenia Jezusa. W czasie przeniesienie Najświętszego Sakramentu śpiewa się hymn Przed tak wielkim Sakramentemza odśpiewanie którego można zyskać odpust zupełny.
Po zakończeniu liturgii zdejmuje się obrusy z ołtarza – bez odmawiania modlitw. Usuwa się też zawartość kropielnic, by napełnić je wodą pobłogosławioną w czasie Wigilii Paschalnej. Do późnych godzin wieczornych można w ciszy adorować Najświętszy Sakrament w «Ciemnicy».
WIELKI PIĄTEK
Wielki Piątek to dzień szczególnie uroczystej adoracji Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata. Krzyż jest w centrum Liturgii. Przez cały dzień nie sprawuje się Mszy Świętej – Niekrwawej Ofiary Chrystusa, gdyż przeżywamy historyczne wydarzenie Męki naszego Pana, czyli Ofiary Krwawej, złożonej z wielkiej miłości Boga do człowieka.Komunii udziela się tylko w czasie Liturgii Męki Pańskiej.Chorym można zanieść Ciało Pańskie o każdej porze.Zakazuje się sprawowania Sakramentów, poza Namaszczeniem Chorych i Spowiedzią.
Liturgia Męki Pańskiej winna się zacząć nie wcześniej, jak o 1500 i nie później, jak o 2100. Na jej przebieg składają się: Liturgia Słowa, Adoracja Krzyża, Obrzęd Komunii Świętej oraz Przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Grobu Pańskiego.
Na początku Celebrans z asystą zbliża się do Ołtarza. Procesja wejścia odbywa się w milczeniu, bez śpiewu. Kapłan oddaje cześć Chrystusowi Zbawicielowi – leżąc krzyżem. Wierni w tym czasie, klęcząc, w milczeniu uwielbiają Pana za Jego miłość i przepraszają za swoje grzechy. Następnie odczytuje się opis Męki Pańskiej z Ewangelii Świętego Jana. Potem uroczyście odsłania się Krzyż. W czasie tej czynności kapłan trzykrotnie śpiewa: Oto drzewo krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata, na co ludzie odpowiadają: Pójdźmy z pokłonem. Następnie wszyscy wierni mogą podejść i ucałować odsłonięty Krzyż – za pobożne spełnienie tej czynności można uzyskać odpust zupełny. Do adoracji należy użyć tylko jednego Krzyża. Po adoracji Krzyża udzielana jest Komunia Święta, z Hostii konsekrowanych w dniu poprzednim.
Na zakończenie Nabożeństwa przenosi się Najświętszy Sakrament do bocznego ołtarza – Grobu Pańskiego, w monstrancji okrytej przezroczystym welonem, na pamiątkę okrycia ciała Pańskiego całunem. Procesja odbywa się przy śpiewie Odszedł Pasterz nasz, co ukochał lud
Po liturgii znowu odkrywa się ołtarz, pozostawia się natomiast Krzyż z czterema świecami. Odsłania się też inne Krzyże. Od zakończenia Liturgii Męki Pańskiej aż do Wigilii Paschalnej – przed Krzyżem należy klękać! Adoracja Najświętszego Sakramentu w Grobie Pańskim trwa do późnych godzin wieczornych.
Przez cały dzień należy zachowywać post ilościowy i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Ofiary zbierane w tym dniu na tacę przeznaczone są na utrzymanie Grobu Pańskiego w Jerozolimie.
WIELKA SOBOTA
Nie ma Mszy Świętej z formularza Wielkiej Soboty. Zaleca się zachowanie postu, a przynajmniej wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych przez cały dzień – do Wigilii Paschalnej.Od rana trwa adoracja Najświętszego Sakramentu w Grobie Pańskim. Przez cały dzień odbywa się także poświęcenie pokarmów na stół wielkanocny, jednak nie może ono zakłócać adoracji i atmosfery skupienia po śmierci Jezusa. Jest to bowiem dzień wielkiej ciszy i modlitwy…
NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA
Jej obchód rozpoczyna się Liturgią Wigilii Paschalnej, w sobotę, w późniejszych godzinach wieczornych. Nie wolno rozpocząć jej przed zapadnięciem nocy! Innej godziny nie można tłumaczyć nawet względami bezpieczeństwa. Liturgii tejnie należy rozumieć jako momentu zakończenia Wielkiej Soboty, ale jako liturgię sprawowaną w Noc Zmartwychwstania. Przed jej rozpoczęciem kończy się adorację w Grobie. Na przebieg Wigilii Paschalnej składasię: Liturgia Światła, Liturgia Słowa, Liturgia Chrzcielna i Liturgia Eucharystyczna. Jest to najważniejsza Msza Święta w ciągu całego roku! Niedzielna poranna Rezurekcja – to już druga Msza Święta o Zmartwychwstaniu Jezusa.
Liturgię Wigilii Paschalnej rozpoczyna się przed drzwiami kościoła, gdzie Celebrans poświęca ogień, następnie od niego zapala Paschał, świecę będącą symbolem Chrystusa Zmartwychwstałego. Świeca Paschalna ma być odlana z wosku, corocznie nowa, jedna, zwyczajnej wielkości – nigdy sztuczna! Potem Celebrans wnosi zapalony Paschał do kościoła, trzykrotnie śpiewając: Światło Chrystusa, na co wierni odpowiadają za każdym razem: Bogu niech będą dziękii zapalają od Paschału swoje świece, przekazując światło sobie nawzajem.
W Liturgii Słowa należy przeczytać przynajmniej trzy czytania ze Starego Testamentu, po czym następuje hymn:Chwała na wysokości Bogu… Wtedy ponownie rozbrzmiewają dzwony i organy. Radosne „Alleluja” zwiastuje nowinę o Zmartwychwstaniu Chrystusa.
W czasie liturgii chrzcielnej poświęca się wodę, którą będzie się dokonywało Chrztów przez cały rok. Jeżeli są kandydaci do Chrztu, udziela się tego Sakramentu. Wszyscy obecni odnawiają przyrzeczenia chrzcielne, za co mogą zyskać odpust zupełny. Wszystkie teksty mszalne i śpiewy dotyczą już tajemnicy Zmartwychwstania.
Ewentualna nocna adoracja Najświętszego Sakramentu w Grobie nie może mieć charakteru wielkopostnego, ale charakter dziękczynienia i uwielbienia.
            W sam dzień Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego odbywają się uroczyste Msze Święte, według tekstów dotyczących tej tajemnicy. Msza Święta wieczorna w Niedzielę Zmartwychwstania kończy Święte Triduum Paschalne. Przez cały dzień jako akt pokutny dobrze jest zastosować pokropienie wodą pobłogosławioną w Wigilię. Tą samą wodą wypełnia się też kropielnicę przy wejściu do kościoła. Przed Alleluja śpiewa się sekwencję: Niech w święto radosne paschalnej Ofiary – w czasie tego śpiewu wszyscy stoją. Można ją wykonywać we wszystkie dni Oktawy Wielkanocnej.
OKTAWA WIELKANOCNA
Poniedziałek Wielkanocny, który w naszej polskiej tradycji jest drugim dniem Świąt, w sensie liturgicznym ma taką samą rangę, jak wszystkie kolejne dni Oktawy, czyli ośmiu uroczystych dni od Zmartwychwstania Pańskiego. Wszystkie te dni stanowią ciąg dalszy radości Kościoła z faktu, że Jezus żyje.
OKRES WIELKANOCNY
Pięćdziesiąt dni od Niedzieli Zmartwychwstania – do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego obchodzi się Okres Wielkanocny. W tym czasie Paschał stoi przy ołtarzu i winien być zapalany przynajmniej we wszystkich uroczystych celebracjach liturgicznych.

A oto kilka refleksji związanych ze Słowem Bożym dzisiejszej liturgii:

Wielki Poniedziałek,
do czytań:  Iz 42,1–7;  J 12,1–11
Wielki Poniedziałek. Ostatnie dni przed najważniejszymi wydarzeniami w historii ludzkości! Ewangelista Jan przenosi nas dokładnie w ten czas, kiedy to na sześć dni przed Paschą, czyli niejako w tym dniu, który dziś przeżywamy, Jezus uczestniczy w uczcie w domu Łazarza i jego sióstr. I oto Maria, jedna z nich, dokonuje niezwykłego czynu. Bardzo drogim olejkiem nardowym namaszcza stopy Jezusa i wyciera swymi włosami.
Warto dodać w tym miejscu, że olejek nardowy wytwarzano z korzenia rośliny, występującej w Himalajach i przechowywano w alabastrowych pojemnikach. Z racji bardzo wysokiej ceny, używano go tylko przy wyjątkowych okazjach. Dlatego – tak po ludzku – może i nie dziwi nas reakcja Judasza. Co prawda, Ewangelista tłumaczy nam motywy jego buntu – zapewne także przygotowując nas w ten sposób na to, że uczeń ten już niedługo zdradzi swego Mistrza – ale gdyby tak pominąć cały kontekst postawy Judasza, to myślę, że wiele osób zareagowałoby podobnie.
Tymczasem Maria swoim gestem już niejakowprowadziła wszystkich w atmosferę Wydarzeń Paschalnych, chociaż poza Jezusem nikt raczej tego tak nie odczytał! Dlatego właśnie sam Jezus wskazuje na kontekst tego, co się stało, mówiąc, iż jest to zapowiedzią pogrzebu… Rzeczywiście, po śmierci zwykło się namaszczać ciała intensywnymi pachnidłami, aby ich woń mogła przytłumić zapach towarzyszący rozkładowi ciała… Stąd też czyn Marii jest zapowiedzią Wydarzeń, które już wkrótce nastąpią, a jednocześnie – jest gestem wielkiej miłości i uwielbienia dla samego Jezusa.
Zresztą, jak słyszymy, Jezus przyjął ten gest, pochwalił go. Przecież Jemu też zależało na biednych, tyle razy ich wspierał, karmił, uzdrawiał… Jednak w tej chwili przyznaje rację Marii, przyjmując dokonane przez nią namaszczenie, aby w ten sposób potwierdzić swoją rolę i pozycję tak wżyciu swoich uczniów i osób Mu wiernych, jak i później – w życiu Kościoła. Mówiąc: ubogich zawsze macie u siebie, ale Mnie nie zawsze macie – wyraźnie wskazuje nawyjątkowość tej chwili i wszystkich następnych dni, w których On sam, Boży Syn, Bóg – Człowiek dokona zbawienia człowieka. Tę wyjątkowość czasu i Osoby Jezusa nie tylko Maria, ale wszyscy powinni dostrzec! Dostrzec – i uwielbić! Także my, Kochani!
Pomaga nam w tym Prorok Izajasz, który słowamipierwszej z czterech swoich Pieśni o Słudze Jahwe, rozwija myśl o władzy Boga nad historią. Bóg pośle swego Sługę, który wyzwoli ludzi z cierpienia. Na przestrzeni dziejów różnie odczytywano znaczenie tej zapowiedzi, utożsamiając owego Sługę a to z królem Cyrusem, a to z samym Izraelem, który na wygnaniu w Babilonii został wezwany do tego, aby być sługą Pana. Sam Izajasz nie wskazuje konkretnie, o kogo chodzi.
Natomiast my dzisiaj, za Ewangelistami, możemy z całą pewnością utożsamiać owego Sługę Jahwe – ofiarującego się i cierpiącego za lud – z osobą Jezusa Chrystusa! I to właśnie do Niego Bóg zwraca się z wezwaniem: Ja, Pan, powołałem cię słusznie, ująłem Cię za rękę i ukształtowałem, ustanowiłem cię przymierzem dla ludzi, światłością dla narodów, abyś otworzył oczy niewidomym, ażebyś z zamknięcia wypuścił jeńców, z więzienia tych, co mieszkają w ciemności. Czyż Jezus – tak swoim życiem, swoją działalnością, jak wreszcie swoją Męką, Śmiercią i Zmartwychwstaniem – nie dokonał właśnie tego?
Trzeba nam zatem, Kochani, razem z Marią pochylić się do stóp Jezusa i całym sercem zwrócić się ku Niemu,ofiarując Mu nie drogocenny olejek czy inne doczesne kosztowności, ale nasz największy skarb i najwyższą wartość, jaką posiadamy, a więc całe nasze życie! Oddajmy swe życie Jezusowi! Oddawajmy je konsekwentnie każdego dnia! A konkretnym wyrazem tego niech będzie – w tych dniach najbliższych – podporządkowanie wszystkiego, co robimy, myślimy czy mówimy tajemnicom zbawczym, przeżyciom duchowym, religijnym, a więc Osobie i dziełu Jezusa, który Ofiarą Krzyża dokona naszego odkupienia! Niech wszystkie nasze zabiegi i działania w tych dniach będąwyraźnie podporządkowane tym religijnym przeżyciom, tym niezwykłym tajemnicom! 
Teraz zaś pomyślmy:
  • Czy mogę u stóp Jezusa złożyć, jako mój dar, dobrze zrealizowane – lub jeszcze wciąż realizowane – postanowienie wielkopostne?
  • Czy już pojednałem się z Bogiem przez solidnie przygotowaną i porządnie odbytą Spowiedź?
  • Czy w moich planach na najbliższe dni uwzględniam czas na osobistą adorację Najświętszego Sakramentu i udział w celebrach Świętego Triduum Paschalnego?
Bo ubogich zawsze macie u siebie, ale Mnie – nie zawsze macie!

1 komentarz

  • Witam! Ksieże Jacku, śliczne dzięki za te informacje nt. Triduum. Osobiście, dzięki wieloletniemu uczestnictwu w chórze P. Karwowskiego posiadam szeroką wiedzę na ten temat (choć pewnie jeszcze wiele mi brakuje), ale wiem, że sa tacy, którzy wiedzą bardzo mało. Ach, gdyby tak inni księża podchodzili do "tych" spraw poważnie i wyjaśniali wiernym sens, znaczenie, symbolikę gestów w obrzędach związanych ze świętami, Mszą św., itd., nasza wiara byłaby o wiele lepsza.
    Serdecznie pozdrawiam!!!

    ~Dawid, 2011-04-19 08:48

    Dziękuję za głos! Nie unikając odpowiedzialności, jaka spoczywa na nas, księżach, ośmielę się zasugerować, że również osoby z takim doświadczeniem liturgicznym, jak Pan, mogłyby być apostołami takiej właśnie wiedzy i takiego właśnie pogłębionego rozumienia spraw Bożych! Zresztą, myślę, że tak już w wielu wypadkach jest…

    ~Ks. Jacek, 2011-04-19 16:26

Ks. Jacek Autor: Ks. Jacek

Archiwum wpisów

Ks. Jacek Jaśkowski

Witam serdecznie! Kłania się Ks. Jacek Jaśkowski. Nie jestem ani kimś ważnym, ani kimś znanym. Jestem księdzem, który po prostu chce rozmawiać. Codzienna kapłańska posługa pokazuje mi, że tematów do rozmów z księdzem jest coraz więcej i dzisiaj żaden ksiądz nie może od nich uciekać, ale – wprost przeciwnie – podejmować nowe wyzwania. To przekonanie skłoniło mnie do próby otwarcia tegoż bloga, chociaż okazji do rozmów na co dzień – w konfesjonale i poza nim – na szczęście nie brakuje. Myślę jednak, że ten blog będzie jeszcze jednym sposobem i przestrzenią nawiązania kontaktu z ludźmi dobrej woli, otwartymi na dialog.